Πώς θα ξεχωρίσουμε την αλήθεια από το ψέμα στο διαδίκτυο;

Σε μια εποχή όπου τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τείνουν να γίνουν η κύρια πηγή πληροφόρησης εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, η ικανότητα διάκρισης τι είναι αλήθεια και τι ψέμα στο διαδίκτυο είναι ζωτικής σημασίας και κατά πολλούς διαφυλάσσει τη δημοκρατία.

Η εξάπλωση των Fake News τείνει να λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Επηρεάζουν εκλογικά αποτελέσματα, υπονομεύουν τα θεμέλια της παιδείας ως πυλώνα των σύγχρονων εθνών-κρατών, διαμορφώνουν αντιλήψεις …

Τι ονομάζουμε όμως ψευδείς ειδήσεις και πως μπορούμε να προστατευτούμε;

Οι ψευδείς ειδήσεις (fake news) είναι ιστορίες οι οποίες παρουσιάζονται κυρίως ως δημοσιογραφικές, είναι όμως κατασκευασμένες εσκεμμένα για να εξυπηρετήσουν κάποιο σκοπό. Οι ψευδείς ειδήσεις μπορούν να περιέχονται σε ψηφιακό ή έντυπο περιεχόμενο. Επίσης, μπορεί να λάβουν τη μορφή ολόκληρων ιστοσελίδων που έχουν σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μοιάζουν με αξιόπιστα ειδησεογραφικά sites. Ο σκοπός των «ψευδών ειδήσεων» είναι είτε εμπορικός όπως η προώθηση ενός προϊόντος ή η δημιουργία κίνησης (traffic) προς μία ιστοσελίδα (clickbait), είτε πολιτικός (παραπληροφόρηση-διαμόρφωση κοινής γνώμης).

Είναι υπόθεση όλων μας λοιπόν να μάθουμε να ελέγχουμε την πηγή της πληροφόρησης, να κατανοούμε αν υπάρχει «αποστολή» του άρθρου που διαβάζουμε, να συγκρίνουμε τις διάφορες πηγές ειδήσεων πριν καταλήξουμε σε συμπεράσματα. Βασική προϋπόθεση υλοποίησης των παραπάνω είναι να έχουμε αναπτύξει την κριτική σκέψη μας. Τόσο τη δική μας όσο και των παιδιών μας.

Πως θα υποψιαστούμε ότι μια ανάρτηση είναι ψευδής:

• Όσο πιο απίστευτοι ισχυρισμοί υπάρχουν σε ένα κείμενο, τόσο πιο ατράνταχτες αποδείξεις και στοιχεία θα πρέπει να το συνοδεύουν
• Αν το κείμενο σας προτρέπει να το αναπαράγεται αυτό θα πρέπει να σας υποψιάσει
• Αν έχει μη λειτουργικά – ενεργά link
• Αν περιλαμβάνει υπερβολικούς τίτλους ή τίτλους που δεν έχουν σχέση με το κείμενο της ανάρτησης
• Αν το κείμενο συνοδεύεται από φωτογραφίες άσχετες με το θέμα, ή αν οι φωτογραφίες έχουν κακή ανάλυση είναι μια ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά
• Αν το κείμενο είναι προϊόν αυτόματης μετάφρασης
• Αν δεν υπάρχει συντάκτης
• Αν στο κείμενο υπάρχουν πολλά ορθογραφικά λάθη είναι μια ακόμη ένδειξη
• Αν αντί για ημερομηνία το κείμενο μας δίνει το χρόνο της ιστορίας που περιγράφει με λέξεις όπως χθες, προχθές, την προηγούμενη βδομάδα κ.τλ.

Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στο φυλλάδιο για τις ψευδείς ειδήσεις του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου του ΙΤΕ.