Serge Tisseron: Οι 9 κανόνες του για την κατανάλωση της ψηφιακής τροφής

Ο Serge Tisseron θέλοντας να βοηθήσει τους γονείς να κατανοήσουμε τον κανόνα του «3-6-9-12» για τη χρήση οθονών από τα παιδιά, παρουσιάζει μια ενδιαφέρουσα θεωρία που μιλά για την κατανάλωση της ψηφιακής τροφής και το πώς θα μάθουμε στα παιδιά μας να καταναλώνουν όχι μόνο λιγότερο αλλά κυρίως ποιοτικότερο "διαδικτυακό φαγητό".

-Η θεωρία σας παραλληλίζει τη χρήση της τεχνολογίας από τα παιδιά και την ψηφιακή εκπαίδευση με την κατανάλωση φαγητού και τις διατροφικές συνήθειες. Και στις δύο περιπτώσεις, συνήθως πρέπει να φτάσει το παιδί οριακά (στον εθισμό ή στην παχυσαρκία) για να ανησυχήσουν οι γονείς. Ποιοι είναι οι βασικοί κανόνες της θεωρίας σας;

Υπάρχουν 9 κανόνες:

1. Οι γονείς γνωρίζουν καλά ότι δεν είναι σωστό να βάλουν μπριζόλες, τηγανιτές πατάτες ή μακαρόνια στο μπιμπερό του μωρού. Αυτό δεν σημαίνει πως οι τροφές αυτές είναι τοξικές, καθώς, τότε θα ήταν τοξικές σε κάθε ηλικία και θα έπρεπε να απαγορευτούν από τη διατροφή μας. Αυτό απλά σημαίνει πως το πεπτικό σύστημα του μωρού δεν είναι προσαρμοσμένο σε αυτές.

Αντίστοιχα, ο βρεφικός εγκέφαλος δεν είναι προσαρμοσμένος ώστε να έχει κάποιο όφελος από τις οθόνες.

2. Σε όλες τις κουλτούρες, τα παιδιά καλούνται να σέβονται τον ρυθμό των γευμάτων, δηλαδή να τρώνε μια συγκεκριμένη ώρα. Με άλλα λόγια: «Δεν μασουλάμε όλη τη μέρα».

Με τον ίδιο τρόπο, ας αποφεύγουμε να «μασουλάμε οθόνες» όλη τη μέρα. Ως ενήλικες, ας καθορίσουμε χρονικά διαστήματα κατά τα οποία θα κοιτάζουμε τις οθόνες μας κι ας ζητήσουμε από τα παιδιά μας να κάνουν το ίδιο. 

3. Όλοι γνωρίζουμε πως ένα από τα πράγματα που απολαμβάνουμε σε ένα εστιατόριο είναι η δυνατότητα της επιλογής που, έναντι της απλής προσφοράς φαγητού, μας δίνει μεγαλύτερη ικανοποίηση, από το να φάμε απλά ό,τι μας σερβίρουν.

Με την ίδια λογική, ας επιτρέψουμε στα παιδιά μας να έχουν μια μικρή βιβλιοθήκη DVD – δύο ή τρεις ταινίες είναι αρκετές – ούτως ώστε να μπορούν να επιλέξουν να δουν το ένα ή το άλλο πρόγραμμα ανάλογα με την ημέρα. Θα αναπτύξουν την ικανότητα επιλογής τους και, εκτός αυτού, παρακολουθώντας πολλές φορές τα ίδια προγράμματα, θα τα κατανοήσουν καλύτερα. 

4. Δεν τρώμε από την πιατέλα, αλλά από το πιάτο. Το πιάτο αντιπροσωπεύει μία μερίδα από το φαγητό, και μόνο αφού την τελειώσουμε, δικαιούμαστε ενδεχομένως μία δεύτερη.

Το πρόβλημα με την τηλεόραση, αλλά και με το Netflix, το YouTube και όλους τους παρόχους περιεχομένου, είναι πως προτείνουν στο παιδί μια συνεχή ακολουθία προγραμμάτων χωρίς καμία διακοπή. Είναι περίπου σαν να γεμίζει αυτόματα το πιάτο του παιδιού μόλις εκείνο το αδειάσει. Προφανώς, υπό αυτές τις συνθήκες πολλά παιδιά θα έτρωγαν υπερβολικά πολύ!

Το DVD επιτρέπει στο παιδί όχι μόνο να παρακολουθήσει τα προγράμματα που το ενδιαφέρουν αλλά και να παρακολουθήσει ένα πρόγραμμα που θα τελειώσει, και μετά το παιδί θα μπορέσει να ασχοληθεί με κάποια άλλη δραστηριότητα.

5. Γνωρίζουμε καλά ότι το να τρώμε όλοι μαζί είναι συνήθως πιο ευχάριστο από το να τρώμε μόνοι.

Ας προτιμήσουμε για τα παιδιά μας τις δραστηριότητες με κοινή χρήση οθόνης. Ας δημιουργήσουμε το τελετουργικό παρακολούθησης κάποιας κινηματογραφικής ταινίας μαζί με τα παιδιά μία φορά την εβδομάδα και ας προτιμήσουμε βιντεοπαιχνίδια που παίζονται από πολλούς παίκτες, τα οποία ιδανικά τους φέρνουν σε επαφή, αντί αυτών που παίζει κάποιος μόνος του.

6. Δεν αφήνουμε ένα παιδί ή έναν έφηβο να πάρει στο δωμάτιό του ένα πακέτο με μπισκότα για να το καταναλώσει τη νύχτα.

Αντίστοιχα, ας αποφύγουμε να πάρει το κινητό τηλέφωνο στο δωμάτιό του το βράδυ. Και για να το κάνουμε αυτό, ας ορίσουμε ως οικογενειακό κανόνα ο καθένας να αφήνει το κινητό του στο τραπέζι όπου θα φάει το πρωινό του, για να το ξαναπάρει το επόμενο πρωί.

7. Όλοι ξέρουμε ότι στη διάρκεια ενός γεύματος, τα σχόλια για τη διατροφή είναι ευπρόσδεκτα. Αυτό μας επιτρέπει να μιλήσουμε λίγο για το φαγητό που τρώμε, αλλά και για φαγητά που μοιάζουν ή διαφέρουν και έχουμε φάει σε άλλες περιστάσεις. Κι έτσι η συζήτηση πυκνώνει!

Με τον ίδιο τρόπο, ας μιλήσουμε για τις οθόνες. Σε ένα από τα βιβλία μου είχα γράψει: «Η τηλεόραση δεν είναι μόνο αυτό που βλέπουμε, είναι και αυτό για το οποίο μιλάμε».

8. Εάν το να τρώμε όλοι μαζί είναι ευχάριστο, το να τρώμε το φαγητό που έχει ετοιμάσει κάποιος από εμάς είναι ακόμη πιο ευχάριστο.

Ας μάθουμε να φτιάχνουμε τις δικές μας εικόνες και ας μάθουμε στα παιδιά μας να φτιάχνουν τις δικές τους. Ας μην διστάσουμε να δώσουμε μια ψηφιακή φωτογραφική μηχανή στο παιδί μας από την ηλικία των 6 ετών. Θα μας επιτρέψει να δούμε, κατά κάποιον τρόπο, τον κόσμο με τα δικά του μάτια, και να δημιουργήσουμε νέες ευκαιρίες ανταλλαγής ερεθισμάτων με το παιδί. Επίσης, υπάρχουν δωρεάν προγράμματα εισαγωγής στον προγραμματισμό όπως το Scratch, και άλλα που φτιάχνει η Stop movie για ταινίες καρέ-καρέ.

9. Τέλος, ας μην ξεχνάμε τη μεγάλη αλλαγή που συντελέστηκε στη σχέση μας με το φαγητό τα τελευταία χρόνια. Παλαιότερα, σημασία είχε να τρώμε λιγότερο. Σήμερα σημασία έχει να τρώμε καλύτερα.

Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τις οθόνες. Το πρόβλημα των περισσότερων από εμάς δεν είναι ο χρόνος που περνάμε μπροστά στις οθόνες, αλλά το ότι οι δραστηριότητές μας μπροστά τους συχνά είναι επαναλαμβανόμενες, στερεοτυπημένες, ελάχιστα δημιουργικές κι ελάχιστα κοινωνικοποιητικές. Η μεγαλύτερη δυσκολία είναι να μάθουμε να χρησιμοποιούμε τις οθόνες με τρόπο που βοηθά τη δημιουργικότητα και την κοινωνικοποίηση. Σε αυτό στοχεύει ο κανόνας 3-6-9-12.

-Πολλοί γονείς ζητούν τις συμβουλές σας σχετικά με τη χρήση των οθονών από τα παιδιά τους και το πώς θα τα προστατεύσουν. Εάν τους δίνατε μία μόνο συμβουλή, ποια θα ήταν αυτή;

Να τρώνε το βραδινό φαγητό τους ως οικογένεια, χωρίς τηλεόραση, χωρίς κινητό, χωρίς tablet, ώστε να κάνουν την ώρα του φαγητού μια στιγμή χαλαρής ανταλλαγής απόψεων για όλους.

*Διαβάστε εδώ το Α' Μέρος της αποκλειστικής συνέντευξης που παραχώρησε στο e-parenting.gr o Serge Tisseron.

*Το βιβλίο του Serge Tisseron «Οικογενειακά Μυστικά» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Άγρα.

*www.sergetisseron.com