Ρητορική μίσους και διαδίκτυο

Το διαδίκτυο άνοιξε νέους, διευρυμένους ορίζοντες στις δυνατότητες της ανθρώπινης επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης. Όμως τα όρια σχετικά με το πώς μπορούμε να εκφραζόμαστε μέσω του διαδικτύου είναι πολύ μεγαλύτερα από αυτά που ισχύουν στις καταπρόσωπο συνομιλίες μας. Η δυνατότητα ανώνυμης επικοινωνίας και ο παγκόσμιος χαρακτήρας του Διαδικτύου το κατέστησαν ιδανικό για τους οπαδούς ακραίων ιδεολογιών. Τα παιδιά που χρησιμοποιούν μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν πολύ μεγάλες πιθανότητες να έρθουν αντιμέτωπα με ρητορική μίσους οπότε είναι πολύ σημαντικό να τα έχουμε προετοιμάσει για την ύπαρξη τέτοιων ιδεών στο διαδίκτυο και να τα έχουμε εκπαιδεύσει για το πώς πρέπει να αντιδράσουν και να υιοθετήσουν τη σωστή στάση απέναντι σε τέτοια φαινόμενα.

Σύμφωνα με τον ορισμό της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, με τον όρο μισαλλόδοξος λόγος (hate speech) ή ρητορική μίσους εννοούμε «κάθε μορφή έκφρασης που διαδίδει, υποκινεί, προωθεί ή δικαιολογεί το ρατσιστικό μίσος, την ξενοφοβία, τον αντισημιτισμό ή άλλες μορφές μίσους που βασίζεται στη μισαλλοδοξία, συμπεριλαμβανομένων αυτής που εκφράζεται μέσω του επιθετικού εθνικισμού και εθνοκεντρισμού, των διακρίσεων και της εχθρότητας κατά των μειονοτήτων, των μεταναστών και των ανθρώπων με καταγωγή από την αλλοδαπή».

Το φαινόμενο της ρητορικής μίσους δεν είναι αποκλειστικό «προνόμιο» του διαδικτύου. Συναντάται σε οποιαδήποτε μορφή έκφρασης αλλά στο διαδίκτυο είναι πιο ανεκτό, λόγω της ανωνυμίας των χρηστών και της αδυναμίας να ελεγχθούν όσα λέγονται.

Στη ρητορική μίσους δεν κατακρίνεται η συμπεριφορά αλλά η ύπαρξη. Ο θύτης δεν επιτίθεται στο θύμα για κάτι που κάνει αλλά για κάτι που είναι.

78% των ερωτηθέντων σε διαδικτυακή έρευνα της οργάνωσης ΝΟ HATE SPEECH MOVEMENT ανέφεραν ότι συναντούσαν ρητορική μίσους στο διαδίκτυο σε τακτική βάση. Οι τρεις συχνότερα απαντούμενοι στόχοι της ρητορικής μίσους ήταν: άτομα ΛΟΑΤ (70%), μουσουλμάνοι (60%) και γυναίκες.

Η ρητορική μίσους:

• Προκαλεί κατάθλιψη, απελπισία, στρες και θυμό
• Οδηγεί στην κοινωνική απομόνωση
• Απειλεί τη σωματική ακεραιότητα του θύματος
• Η βία που εισπράττει το θύμα παράγει εύκολα αντι-βία, που μπορεί να πάρει τη μορφή βίας προς άλλους ή προς τον ίδιο του τον εαυτό.

Η αντιμετώπιση και εξάλειψη του φαινομένου είναι ένα πραγματικά πολύ δύσκολο εγχείρημα καθώς προσκρούει στο δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης.