6-12
12-15

2 μέθοδοι για να αναγνωρίζουν τα παιδιά τα fake news

Με τη συνεχή ροή νέων και πληροφοριών μέσα από το διαδίκτυο, ένα παιδί που δεν διαθέτει κριτική σκέψη εύκολα παραπλανάται και πέφτει θύμα ψευδών ειδήσεων.

Είναι γεγονός πως τα παιδιά και οι νέοι ξοδεύουν ένα σημαντικό μέρος της καθημερινότητάς τους στα κοινωνικά δίκτυα - ανησυχητικό αν λάβουμε υπόψιν ότι τα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης είναι ένας σημαντικός δίαυλος διασποράς ψεύτικων ειδήσεων τα τελευταία χρόνια.

Τι είναι τα fake news (ψεύτικα νέα);

Ονομάζονται οι ειδήσεις που είναι σαφώς κατασκευασμένες και όχι αληθινές. Οι ψευδείς πληροφορίες οι οποίες λανσάρονται από τρίτους σαν να ήταν αλήθεια. Οι ψεύτικες ειδήσεις μπορεί να είναι κείμενα, αλλά μπορεί -και κατά κάποιο τρόπο αυτό είναι και πιο επικίνδυνο- να αποτελούν βίντεο όπου σχολιαστές αναφέρονται σε μεμονωμένα γεγονότα και δημιουργούν έναν μικρόκοσμο στον οποίο όλοι φαίνεται να συμφωνούν με τα λεγόμενά τους. Παραπέμπουν σε βίντεο άλλων, προσελκύουν σχολιαστές αληθινούς ή ψεύτικους που ενισχύουν τα λεγόμενά τους, αναπαράγουν κυκλικά μεταξύ τους και ενισχύουν την κάθε είδηση με κάθε βήμα αναπαραγωγής.

Πώς μπορούμε να μάθουμε στα παιδιά να αναγνωρίζουν τα fake news;

1. Να τους εξηγήσουμε ότι το διαδίκτυο δεν είναι μία ενιαία, αθώα πηγή πληροφοριών. Ό,τι διαβάζουν/βλέπουν/ακούν στο διαδίκτυο, δεν σημαίνει ότι ισχύει, ότι είναι αληθινό.

Το παιδί πρέπει να καταλάβει ότι διαφορετικές πηγές ενημέρωσης έχουν διαφορετική εγκυρότητα. Άλλη βαρύτητα έχει η άποψη ενός ατόμου που δεν ελέγχεται από κάποιον και άλλη ένα ειδησεογραφικό πρακτορείο το οποίο ελέγχεται από δημοσιογραφικές ενώσεις και κρατικούς φορείς, ενώ έχει και ενυπόγραφα άρθρα όπου κάποιος εκφέρει τη γνώμη του με το θάρρος της υπογραφής του.

Συνεπώς, το παιδί χρειάζεται να έχει κάποιους γνωστούς ‘σελιδοδείκτες’ με αναγνωρισμένα ειδησεογραφικά πρακτορεία και μεγάλες ιστοσελίδες, στα οποία θα ενθαρρύνεται να ελέγχει κατά πόσο αναπαράγεται μία είδηση προτού την δεχθεί.

2. Να δείξουμε στο παιδί παραδείγματα όπου ο τρόπος με τον οποίο κάποιος γράφει ή μιλάει, μπορεί να είναι προσαρμοσμένος στο να προωθήσει μία είδηση έτσι ώστε αυτή να αναμεταδοθεί και να αναπαραχθεί. Κείμενα και βίντεο που προτρέπουν τον αναγνώστη ή τον θεατή να τα αναμεταδώσει, να κάνει το ‘like’, συνήθως προσπαθούν σαν ‘ιοί’ να διασπείρουν το μήνυμά τους ολοένα και πιο μακριά.

Η αλήθεια δεν έχει ανάγκη να αναμεταδοθεί, λάμπει μόνη της.

Τα παραδείγματα θα είναι προσαρμοσμένα στην ηλικία και στο τι βλέπει το παιδί μπροστά του – για παράδειγμα μπορούμε να δείξουμε τη διαφήμιση ενός γλυκού ή ενός παιχνιδιού που μπορεί να διαφέρει πολύ από το τι θα δει το παιδί στη πράξη.

Αντίστοιχα στα κοινωνικά δίκτυα, προμοταρισμένες επί πληρωμή ειδήσεις με μεγάλους τίτλους που υποτίθεται ότι έχουν νέα για έναν ‘διάσημο’ πρωταγωνιστή σε αποκλειστικότητα αλλά παραπέμπουν από σελίδα σε σελίδα ώστε να πάρουν το διαφημιστικό κλικ ή ζητούν ένα ‘like’ και τη συνδρομή για να φανερώσουν την περίφημη είδηση.

Ρωτάμε πάντα, ποιος (υπο)γράφει αυτή την είδηση, πώς βγήκε μπροστά μου και αν είναι διαφημιζόμενη. Η κεντρική ερώτηση εδώ θα ήταν ‘γιατί κάποιος να πληρώνει και να διαφημίζει αυτή την είδηση; Τι έχει να κερδίσει;’

Σερφάροντας ‘χέρι-χέρι’ με το παιδί, και δείχνοντας στην πράξη ότι κάποιες ειδήσεις διαρρέουν καθαρά προς όφελος τρίτου, ουσιαστικά το εκπαιδεύουμε να φιλτράρει την κάθε πληροφορία και να είναι ικανό να αναγνωρίζει την αλήθεια από το ψέμα.